Περισσότερο από έναν αγώνα: οι ανισότητες στις απολαβές μεταξύ γυναικών και ανδρών στο τένις
Η συζήτηση για την ισότητα των prize money μεταξύ ανδρών και γυναικών μαίνεται εδώ και πολλά χρόνια. Συχνά αναφερόμενο ως παράδειγμα προόδου, το επαγγελματικό τένις έχει δει ορισμένα τουρνουά να θεσπίζουν ίδιες χρηματικές απολαβές για τις παίκτριες και τους παίκτες.
Κι όμως, αυτή η ισότητα δεν είναι ούτε πλήρης ούτε ομοιόμορφη ανάλογα με τις διοργανώσεις και τα επίπεδα. Το τένις προσφέρει έτσι ένα ενδιαφέρον πεδίο ανάλυσης για να κατανοήσουμε την πρόοδο που έχει συντελεστεί, αλλά και τις ανισότητες που εξακολουθούν να υφίστανται μεταξύ ανδρών και γυναικών όσον αφορά τις αποδοχές.
ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΑΧΗ ΠΟΥ ΚΕΡΔΙΘΗΚΕ ΜΟΝΟ ΜΕΡΙΚΩΣ
Το 2005, οι αδελφές Γουίλιαμς ενώθηκαν με το πλευρό του Billie Jean King Cup για να απαιτήσουν ίση αμοιβή μεταξύ ανδρών και γυναικών στο τένις. Δύο χρόνια αργότερα, το 2007, πέτυχαν μια πρώτη νίκη: το Γουίμπλεντον και το Ρολάν Γκαρός ανακοίνωσαν ότι θα προσφέρουν τα ίδια ποσά σε άνδρες και γυναίκες.
Τα δύο άλλα Γκραν Σλαμ, το US Open και το Australian Open, είχαν ήδη εφαρμόσει αυτή την ισότητα πολύ νωρίτερα, αντίστοιχα το 1973 και το 2001. Δεκαοκτώ χρόνια αργότερα, αυτή η αρχή της ισοτιμίας φαίνεται εδραιωμένη στο υψηλότερο επίπεδο: και τα τέσσερα τουρνουά του Γκραν Σλαμ αμείβουν με τον ίδιο τρόπο τους πρωταθλητές και τις πρωταθλήτριές τους.
Εμμένουσες ανισότητες στα τουρνουά ATP και WTA
Ωστόσο, μόλις απομακρυνθεί κανείς από τα φώτα των μεγάλων διοργανώσεων, η πραγματικότητα γίνεται πιο αντιφατική. Στα κυρίως ATP και WTA τουρνουά, οι διαφορές στις χρηματικές απολαβές εξακολουθούν να υφίστανται στη μεγάλη πλειονότητα των διοργανώσεων. Στη Ρώμη, στο Indian Wells ή στη Μαδρίτη, τα prize money τείνουν σταδιακά να εξισωθούν, αλλά στα τουρνουά χαμηλότερης κατηγορίας οι διαφορές παραμένουν συχνά σημαντικές.
Το 2024, ένας παίκτης του Top 100 παγκοσμίως κερδίζει κατά μέσο όρο αισθητά περισσότερα από μια παίκτρια της ίδιας κατάταξης. Αυτή η ανισότητα αναζωπυρώνει τακτικά τη συζήτηση: μπορεί το τένις να ισχυρίζεται ότι είναι το πιο ισότιμο άθλημα στον κόσμο, διατηρώντας παράλληλα αυτές τις διαφορές; Ανάμεσα σε οικονομικά επιχειρήματα, αθλητικές παραμέτρους και τον αγώνα για ισότητα, το ζήτημα της ίσης αμοιβής στο τένις παραμένει πιο επίκαιρο από ποτέ.
ΜΙΑ ΔΙΧΟΓΝΩΜΙΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΣΒΗΝΕΙ
Χρόνο με τον χρόνο, η συζήτηση για την ισότητα στα prize money στο τένις επιμένει. Οι υπερασπιστές της πλήρους ισότητας προβάλλουν επιχειρήματα που δύσκολα αντικρούονται: οι παίκτριες καταβάλλουν την ίδια προσπάθεια, προπονούνται με την ίδια ένταση και γεννούν αντίστοιχη προβολή στα μέσα, όπως αποδεικνύουν τα ρεκόρ τηλεθέασης στους τελικούς των γυναικών στα Γκραν Σλαμ.
Κατά τη γνώμη τους, η αρχή της αθλητικής ισοτιμίας θα έπρεπε να υπερισχύει κάθε άλλης παραμέτρου. Αντιθέτως, ορισμένοι αντίπαλοι εξακολουθούν να επικαλούνται τη διαφορά στον αγωνιστικό φόρματ, κυρίως στα Γκραν Σλαμ όπου οι άνδρες αγωνίζονται στα τρία νικηφόρα σετ (best of five) έναντι δύο (best of three) για τις γυναίκες, γεγονός που υποτίθεται ότι μεταφράζεται σε μεγαλύτερο σωματικό κόπο και χρόνο παιχνιδιού. Τονίζουν επίσης ότι η τηλεθέαση παραμένει μεταβλητή ανάλογα με τα τουρνουά και ότι τα έσοδα που αποφέρει το ανδρικό tour παραμένουν συνολικά υψηλότερα, κάτι που, κατά τη γνώμη τους, δικαιολογεί διαφοροποιημένες απολαβές.
Διαφορετικές θέσεις μέσα στους ίδιους τους παίκτες
Οι ίδιοι οι παίκτες συμμετέχουν τακτικά στη συζήτηση: ενώ κάποιες όπως η Σερένα Γουίλιαμς ή η Ίγκα Σβιόντεκ τάσσονται ξεκάθαρα υπέρ της πλήρους ισότητας, ορισμένοι άνδρες παίκτες, όπως προκύπτει από παλαιότερες δηλώσεις του Νόβακ Τζόκοβιτς ή του Ζιλ Σιμόν, έχουν υπερασπιστεί μια αμοιβή ανάλογη με τα έσοδα που παράγονται.
Το 2012, ο Γάλλος είχε δηλώσει στο France Info: «Μιλάμε συχνά για ισότητα στους μισθούς. Πιστεύω ότι αυτό δεν είναι κάτι που λειτουργεί στον αθλητισμό. Είμαστε οι μόνοι που εφαρμόζουμε απόλυτη ισότητα στα prize money, ενώ προσφέρουμε πιο ελκυστικό θέαμα.»
Το 2016, ο Τζόκοβιτς είχε προσθέσει: «Τα στατιστικά δείχνουν ότι υπάρχουν περισσότεροι θεατές στους ανδρικούς αγώνες τένις. Πιστεύω ότι αυτό είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους θα έπρεπε να κερδίζουμε περισσότερα.»
«Παίζουμε δύο φορές λιγότερο από αυτούς»
Η Αλιζέ Κορνέ είχε από την πλευρά της πιο μετριοπαθείς δηλώσεις, ιδίως σχετικά με τις αμοιβές στα Γκραν Σλαμ: «Δεν είναι φυσιολογικό να πληρωνόμαστε όσο τα αγόρια στα Γκραν Σλαμ, ενώ παίζουμε δύο φορές λιγότερο από αυτούς. Καταλαβαίνω ότι αυτό τους εκνευρίζει. Θα έπρεπε μάλλον να πληρωνόμαστε όσο αυτοί στα άλλα τουρνουά όπου όλοι παίζουμε στα δύο νικηφόρα σετ.»
Αυτές οι εσωτερικές διαιρέσεις, μακριά από το να σβήνουν, αναδεικνύουν την πολυπλοκότητα μιας συζήτησης όπου αλληλομπλέκονται οικονομικές, αγωνιστικές και ιδεολογικές παράμετροι.
ΤΑ ΕΜΠΟΔΙΑ ΣΕ ΜΙΑ ΠΛΗΡΗ ΙΣΟΤΗΤΑ
Το γεγονός ότι η ισότητα στα prize money ανάμεσα στα δύο φύλα δεν είναι ακόμη πλήρης οφείλεται κυρίως στην οικονομική πραγματικότητα. Σήμερα, τα κέρδη στα τουρνουά συνδέονται κατά κύριο λόγο με τους χορηγούς, οι οποίοι συνιστούν το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού μιας διοργάνωσης.
Μπροστά σε αυτόν τον περιορισμό, τα συνδυαστικά τουρνουά – που φιλοξενούν ταυτόχρονα ανδρικές και γυναικείες διοργανώσεις, όπως στο Indian Wells ή στο Μαϊάμι – εμφανίζονται ως μια πολλά υποσχόμενη λύση.
Τα μικτά τουρνουά ως ενδεχόμενη λύση
Επιτρέπουν τον επιμερισμό του κόστους οργάνωσης, την προσέλκυση σημαντικότερων χορηγών και την προσφορά ενός πιο πλούσιου θεάματος στο κοινό. Ωστόσο, αυτό το μοντέλο έχει επίσης μειονεκτήματα: αυξημένη οργανωτική πολυπλοκότητα, κίνδυνος τα γυναικεία ματς να μεταφερθούν στα βοηθητικά γήπεδα ή να παρατηρούνται μεγάλες διαφορές προσέλευσης στα κεντρικά κορτ ανάλογα με τις αφίσες, και κυρίως, δυσκολία στη γενίκευση αυτού του φορμάτ σε ολόκληρο το καλεντάρι.
Τα ξεχωριστά τουρνουά, που αποτελούν την πλειονότητα στο tour, διατηρούν την αυτονομία διαχείρισής τους αλλά διαιωνίζουν τις διαφορές στις απολαβές. Ανάμεσα στο ιδεώδες της ισότητας και στους οικονομικούς περιορισμούς, το τένις εξακολουθεί να αναζητά την ισορροπία του.
Ανδρική κυριαρχία στο επίπεδο των χορηγών
Όσον αφορά τους χορηγούς, οι άνδρες ευνοούνται για ακόμη μία φορά. Στο Top 10 των πιο ακριβοπληρωμένων παικτών και παικτριών, σύμφωνα με τη Sportico, μόλις 4 γυναίκες εμφανίζονται. Τις δύο πρώτες θέσεις καταλαμβάνουν ο Κάρλος Αλκαράθ και ο Γιανίκ Σίνερ. Από τον Αύγουστο του 2024 έως τον Αύγουστο του 2025, ο Ιταλός κέρδισε περίπου 25 εκατομμύρια δολάρια από χορηγούς, ενώ ο Ισπανός έφτασε τα 36 εκατομμύρια.
Η πρώτη γυναίκα είναι η Κόκο Γκοφ, στην 3η θέση, με 23 εκατομμύρια δολάρια από διαφημιστικά έσοδα.
ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
Μπροστά σε αυτά τα επίμονα εμπόδια, αναδύονται αρκετές προτάσεις εξέλιξης για να επιταχυνθεί η πορεία προς την ισότητα στις απολαβές. Η ιδέα μιας ενοποίησης των κυκλωμάτων ATP και WTA, που συζητείται εδώ και χρόνια, επανέρχεται στο προσκήνιο ως ριζική λύση: με τη συγχώνευση των δύο διοικητικών φορέων, το τένις θα μπορούσε να επιβάλει κοινούς κανόνες αμοιβών και να μοιραστεί σε μεγαλύτερο βαθμό τους πόρους.
Οργανωτική πολυπλοκότητα παρά τις καλές προθέσεις
Αυτή η προοπτική, όσο φιλόδοξη κι αν είναι, συναντά ισχυρά συντεχνιακά συμφέροντα και σημαντική θεσμική αδράνεια, εξαιτίας του οργανωτικού κλυδωνισμού που μπορεί να επιφέρει.
Σε πιο πρακτικό επίπεδο, ο πειραματισμός με νέα φορμάτ θα μπορούσε επίσης να αλλάξει τα δεδομένα: κάποιοι προτείνουν την εναρμόνιση των αγώνων υιοθετώντας τα δύο νικηφόρα σετ για όλους στα Γκραν Σλαμ, ή αντιστρόφως τα τρία νικηφόρα σετ για όλους, επιχείρημα που θα έβαζε τέλος στη συζήτηση για τη διάρκεια του παιχνιδιού και άρα για την έννοια του χρόνου εργασίας.
Ίσως όμως η αυξανόμενη πίεση από τους χορηγούς και την κοινή γνώμη να αποτελεί τον πιο αποτελεσματικό μοχλό. Οι μεγάλες μάρκες, ευαισθητοποιημένες στην εικόνα τους ως προς την ισότητα των φύλων, θα μπορούσαν όλο και περισσότερο να συνδέουν τις συνεργασίες τους με συγκεκριμένες δεσμεύσεις σχετικά με τα prize money.
Παράλληλα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εντείνουν κάθε διαμάχη γύρω από τις μισθολογικές διαφορές, αναγκάζοντας συχνά τους διοργανωτές των τουρνουά να δικαιολογούν τις επιλογές τους. Αυτή η διπλή πίεση – οικονομική και ως προς τη φήμη – μπορεί τελικά να αποδειχθεί πιο καθοριστική από τις διακηρύξεις αρχών για την πρόοδο της ισότητας στο παγκόσμιο τένις.
Το τένις προοδεύει, αλλά ο δρόμος παραμένει μακρύς
Το τένις ενσαρκώνει σήμερα τις αντιφάσεις ενός αθλήματος που είναι αναμφίβολα πρωτοπόρο σε θέματα ισότητας, αλλά δεν είναι ακόμη σε θέση να γενικεύσει τα επιτεύγματά του σε ολόκληρο το οικοσύστημά του. Αν και οι συμβολικές νίκες του Γουίμπλεντον και του Ρολάν Γκαρός το 2007 ή οι θαρραλέες δημόσιες τοποθετήσεις των αδελφών Γουίλιαμς σημάδεψαν την ιστορία, δεν θα πρέπει να αποκρύπτουν μια πιο αποχρωματισμένη πραγματικότητα: η ισότητα στα prize money παραμένει σε μεγάλο βαθμό περιορισμένη στις βιτρίνες των Γκραν Σλαμ, ενώ τα κυκλώματα ATP και WTA εξακολουθούν να συντηρούν συχνά σημαντικές διαφορές.
Ανάμεσα σε πολύ πραγματικούς οικονομικούς περιορισμούς και επίμονες ιδεολογικές αντιστάσεις, ο δρόμος προς την πλήρη ισότητα προβλέπεται ακόμη μακρύς. Ωστόσο, τα μέσα υπάρχουν: αυξημένη πίεση από τα ΜΜΕ, ολοένα και υψηλότερες απαιτήσεις από τους χορηγούς, εξέλιξη των αντιλήψεων μέσα στο κοινό. Σε έναν αθλητικό κόσμο όπου οι ανισότητες μεταξύ ανδρών και γυναικών παραμένουν κραυγαλέες, το τένις έχει την ιστορική ευκαιρία να δείξει τον δρόμο. Αρκεί να θελήσει πραγματικά να επιστρατεύσει τα απαραίτητα μέσα.
Περισσότερο από έναν αγώνα: οι ανισότητες στις απολαβές μεταξύ γυναικών και ανδρών στο τένις 
Αλλαγή προπονητή ή επανεφεύρεση: η διακοπή της σεζόν, η ώρα των επιλογών 
Rafa Nadal Academy: ένα υπόδειγμα τεχνογνωσίας και επαγγελματισμού για τις μελλοντικές αστέρες του τένις 
Κύπελλο Ντέιβις: ανάμεσα σε μεταρρυθμίσεις, κριτικές και εθνική κουλτούρα